กิจกรรมรอคอย FIFA ภาคใหม่ของทุกปีกำลังจะกลายเป็นอดีต เมื่อสองพันธมิตรถึงคราวแยกทาง องค์กรลูกหนังโลกอยากจะเอาชื่อตัวเองไปสร้างโอกาสใหม่ ความร่วมมือกับคนใหม่ ๆ ขณะที่สตูดิโอเกมยักษ์ใหญ่ก็มาไกลเกินจะถอย – Len.game พาคุณไปเตรียมตัวเข้าสู่โลกใหม่ของเกมฟุตบอล ที่จะไม่มีอะไรเหมือนเดิมอีกต่อไป
● กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว FIFA ไม่ใช่ชื่อเกม
FIFA คือตัวย่อของชื่อในภาษาฝรั่งเศส ของสหพันธ์ฟุตบอลนานาชาติ (Fédération Internationale de Football Association) เป็นตราประทับเล็ก ๆ ตามชื่อการแข่งขันฟุตบอลรายการต่าง ๆ ว่าอยู่ในการรับรองขององค์กรนี้ ย้อนกลับไปในยุค 90 นี่ไม่ใช่ ‘แบรนด์’ ที่มีมูลค่าทางการตลาดอะไรมากมาย ฟุตบอลโลก 1986 ที่เม็กซิโก คือครั้งแรกที่พวกเขาขายลิขสิทธิ์การทำวิดีโอเกมได้ แต่ U.S. Gold ผู้ซื้อสิทธิ์ก็วางโลโก้ FIFA เอาไว้ที่มุมซ้ายล่างของกล่องเงียบ ๆ แล้วใช้ชื่อเกมว่า World Cup Carnival เช่นเดียวกับเกมฟุตบอลโลก 1990. 1994 ดังนั้น FIFA International Soccer ผลงานเกมฟุตบอลเกมแรกของ EA Sports ที่วางจำหน่ายในปี 1993 ก็น่าจะเป็นเกมแรก ๆ ที่ดันแบรนดิ้ง FIFA ขึ้นมาเป็นหน้าเป็นตาจริง ๆ ปีต่อมาพวกเขาปรับชื่อเกมไปเป็น FIFA Soccer 95 ก่อนจะหดเหลือแค่ FIFA ตั้งแต่ภาค 98 เป็นต้นมา นั่นคือตอนที่โลกเริ่มจดจำ FIFA ในฐานะชื่อของวิดีโอเกม สัญญาสิทธิ์การใช้ชื่อ FIFA ฉบับแรกที่เซ็นไว้ 5 ปี มูลค่าเพียงเล็กน้อยก็หมดลงในช่วงนี้ การเจรจาสัญญาฉบับใหม่เป็นไปอย่างราบรื่น
ตัดภาพมาที่ปี 2021 FIFA คือชื่อเกมฟุตบอลอันดับหนึ่งของโลก EA Sports พัฒนาเกมของตัวเองมาเรื่อย ๆ จนถึงจุดหนึ่งก็แซงคู่แข่งได้เด็ดขาดในทุกเหลี่ยมมุม ไม่มีใครเข้าใจคำว่า ‘เล่นฟีฟ่า’ ไปในความหมายอื่นนอกจากจับจอยเล่นเกมฟุตบอล ตลอดเวลาเกือบ 2 ทศวรรษ FIFA มีแวะขายลิขสิทธิ์การทำเกมในรายการแข่งขันต่าง ๆ ให้กับหลากหลายบริษัท ไม่ว่าจะ U.S. Gold ที่ทำเกมฟุตบอลโลกจนถึงปี 1994 หรือ ฟุตบอลโลก 1998 ที่แวะเอาสิทธิ์ไปขายให้ Konami กับ Sega ด้วย แต่ก็ไม่มีใครประสบความสำเร็จทั้งในแง่เสียงตอบรับ ยอดขาย และการสร้างแบรนด์ไปมากกว่า EA Sports สัญญาลิขสิทธิ์ที่ EA Sports ทำกับ FIFA จะหมดลงหลังจบฟุตบอลโลก 2022 ที่กาตาร์ แต่ครั้งนี้ การเจรจาส่อแววล่มสูง เพราะท่าทีที่เปลี่ยนไปของ FIFA ที่ไม่อยากให้ชื่อของตัวเองในโลกวิดีโอเกม ผูกขาดอยู่กับบริษัทเดียวอีกต่อไป จน EA แถลงในหนังสือถึงผู้ลงทุนว่า พวกเขากำลังพิจารณาเลิกใช้ชื่อ FIFA กับเกมฟุตบอลของตัวเอง ตามด้วยข่าววงในว่าถูก FIFA ปรับขึ้นราคา แถมลดอายุสัญญาลงจาก 10 ปี เหลือแค่ 4 ปีตามรอบจัดฟุตบอลโลก
● ทำเกมให้คน ‘เล่นฟีฟ่า’ มาหลายปี วันนี้ดูเหมือน EA จะโดน ‘ฟีฟ่าเล่น’ เข้าให้แล้ว
การแถลงว่า EA อาจทิ้งชื่อ FIFA ว่าเขย่าโลกแล้ว แถลงตอบโต้ของ FIFA ยิ่งร้อนแรงกว่า พวกเขาชี้ชัดว่า ด้วยพันธกิจที่ต้อง ‘รักษาผลประโยชน์สูงสุด’ ให้กับชาติสมาชิก จึงไม่เหมาะสมที่จะมอบสิทธิ์ในทางดิจิตอลให้กับผู้ผลิตบริษัทใดบริษัทหนึ่งแบบผูกขาด เพราะยังมีอีกหลายบริษัทที่พยายามเข้ามาพูดคุยมองหาความเป็นไปได้ในการร่วมงานกับ FIFA ไม่ใช่แค่ค่ายเกม แต่ยังมีบริษัทเทคโนโลยีต่าง ๆ ไปจนถึงกลุ่มธุรกิจสื่อสารและคมนาคมด้วยซ้ำ
สอดคล้องกับการเปลี่ยนมาใช้แบรนด์ FIFAe แทนที่ชื่อของเกม ในการแข่งขันอีสปอร์ตอย่างเป็นทางการที่ FIFA รับรองทั้งหมด มีการเปิดเว็บ fifa.gg เพื่อเป็นศูนย์กลางเกี่ยวกับเกมทั้งหมดด้วย ไม่ต้องบอกก็รู้ว่าฝั่ง EA ไม่พอใจอย่างแน่นอน ลำพังขึ้นค่าลิขสิทธิ์ ลดอายุสัญญาก็หนักแล้ว นี่ยังตั้งใจถอดถอนความเป็นพาร์ทเนอร์แบบ ‘exclusive’ อีกด้วย ทั้งที่เป็นฝ่ายลงทุนลงแรง สร้างมูลค่าให้แบรนด์ FIFA มาเป็นสิบปี
จากตรงนี้โอกาสที่ EA และ FIFA จะร่วมงานกันในลักษณะเดิม อาจจะไม่เหลือแล้ว แต่ชีวิตบทใหม่ของแต่ละฝ่ายเมื่อฟุตบอลโลก 2022 จบลง จะเป็นอย่างไร?
● EA Sports, it’s in the game.
เกมฟุตบอลเคยแข่งขันกันในเรื่องความ ‘สมจริง’ เป็นหลัก การได้มีรายการแข่งขันจริง ลิขสิทธิ์องค์กรจัดการแข่งขันจริง ทีมจริง นักฟุตบอลจริงอยู่ในเกม คือจุดชี้เป็นชี้ตายความนิยมของเกมมายาวนาน แต่เพราะการแข่งขันระหว่างซีรีส์ FIFA และ PES เองที่ทำให้ความสำคัญของลิขสิทธิ์เหล่านี้จางลง เพราะถ้า ‘ฟุตบอล’ ในเกมนั้นทำมาดีจริง สนุกจริง เรื่องเสื้อผ้าหน้าผม โลโก้ เพลงประกอบ ฯลฯ นั้น ชุมชนผู้เล่นจะจัดการกันเอง ทำให้ ‘ลายมือ’ ที่แฟนเกมจดจำและติดตามนั้นไปอยู่ในเกมการเล่นจริง ๆ และไม่มีเวลาไหนที่ EA จะพร้อมบอกลาชื่อ FIFA เท่าเวลานี้ พวกเขามีฐานคนเล่นที่ใหญ่ที่สุดในโลก ระบบการเล่นของพวกเขาเป็นที่เข้าใจในระดับ pop culture ต่อให้ไม่เคยเล่นก็อาจจะเคยได้ยินเรื่องการเปิดซองสร้างทีม FUT(FIFA Ultimate Team) มาแล้ว นักฟุตบอลยุคใหม่ต่างโตมาพร้อมเกมของพวกเขา ถ้าเกมฟุตบอลภาคต่อไปจะเปลี่ยนไปใช้ชื่อ EA Sports FC ที่พวกเขาย่องไปจดทะเบียนไว้เมื่อเดือนตุลาคม 2021 ก็ไม่ยากที่จะทำความเข้าใจกับแฟน ๆ ไม่ต้องพูดถึงว่าลิขสิทธิ์ของผู้เล่น ทีม และทัวร์นาเมนต์ระดับสโมสรที่แข่งขันกันทุกสัปดาห์นั้น สำคัญกว่าระดับนานาชาติไปไหน ๆ EA ถือสิทธิ์สำคัญไว้เกือบครบ และแทบไม่ได้ซื้อมาจาก FIFA เลย
FUT ยังมีบทบาทสำคัญในการสร้าง ‘ความแท้’ แบบใหม่ของยุคสมัย เมื่อผู้เล่นสร้างทีมในฝันของตัวเอง นักเตะจริงในทีมของตัวเอง สนามที่ออกแบบเอง เสื้อที่เลือกเอง ฯลฯ และสามารถนำไปแข่งกับทีมของคนอื่นได้ แม้แต่ทัวร์นาเมนต์อย่างเป็นทางการของ FIFA ในปัจจุบันอย่าง FIFAe Club Series ก็ยังเป็นการแข่งขันในโหมด FUT ต่อให้ปีหน้าเปลี่ยนชื่อไปเป็นอะไร ถ้าคุณมีทีม FUT ของตัวเองอยู่ ก็ต้องย้ายตามไปอย่างไม่ต้องสงสัย นอกจากนี้ EA ยังมองหาวิธีการนำเทคโนโลยี NFT เข้ามาสู่เกม ต่อไปการ์ดที่เราซื้อก็อาจจะเป็นการ์ดใบเดียวในโลก ที่มีมูลค่าซื้อขายได้ตลอดไปก็เป็นได้
ด้วยฐานผู้เล่นที่ใหญ่ขนาดนี้ เกมฟุตบอลของ EA นับได้ว่าเป็น ‘ค่าเริ่มต้น’ ของคนส่วนใหญ่ในโลก และ FIFA คงเลี่ยงไม่ได้ที่จะใส่เกมของพวกเขาไว้ในรายการแข่งขัน ไม่ว่ามันจะชื่ออะไร
● อวสาน FIFA รายปี สู่ FIFAe สำหรับทุกคน
เมื่อต้องการสลัดภาพการผูกติดกับเกมซีรีส์ใดซีรีส์หนึ่ง FIFA ก็เลือกที่จะสร้างแบรนด์ FIFAe ขึ้นมาเป็นตัวแทนของ ‘อีสปอร์ต’ อย่างเป็นทางการทั้งหมดโดยไม่ติดอยู่กับเกมใด ถ้าไปดูในเว็บไซต์ fifa.gg ปัจจุบัน FIFAe มีรายการแข่งขันอยู่ 4 รายการ คือ FIFAe Club Series, FIFAe Nations Series, FIFAe World Cup สามรายการนี้ใช้เกม FIFA ในการแข่งขัน และ FIFAe Continental Cup ใช้เกม FIFA Online เกม Free to play ที่พัฒนาโดย EA Korea ซึ่งได้รับความนิยมในหลายประเทศ(ในไทยก็เช่นกัน) แม้ว่าทั้งสองเกมที่ใช้แข่งขันอยู่จะมาจากเครือ EA ทั้งหมด แต่อย่างน้อยการใช้มากกว่าหนึ่งเกมในการแข่งขันก็มีอยู่ในโครงสร้างแล้ว หากจะขยับขยายก็ไม่ยุ่งยากเกินมือแน่นอน
ภายใต้ชื่อ FIFAe พวกเขายังสามารถก้าวไปสู่เกมฟุตบอลรูปแบบอื่น ๆ ได้อีก ไม่ว่าจะเป็นเกมฟุตบอลบนมือถือ, เกมฟุตบอลแนวรับบทโค้ชวางแผนการเล่น, เกมฟุตบอลแนวแฟนตาซีเหนือจริง ฯลฯ ลองนึกภาพว่าเกมอย่าง Rocket League จะสามารถเข้ามาอยู่ภายใต้ธง FIFAe ได้ องค์กรลูกหนังโลกจะมี ‘ฐานผู้เล่น’ ขยายออกไปอีกขนาดไหน(ยังไม่พูดถึงว่า Rocket League นั้น เริ่มมีการทดลองจัดทัวร์นาเมนต์ผู้พิการแล้วด้วย)
แต่สิ่งที่ FIFAe จะต้องทำให้ดีกว่าที่เป็นอยู่ คือการสื่อสารรูปแบบการแข่งขัน และลำดับพีระมิดการแข่งขันให้มหาชนเข้าใจง่ายกว่าที่เป็นอยู่ เพราะธรรมชาติของการจัดการแข่งขันอีสปอร์ตนั้นต่างจากกีฬาอื่น ๆ ด้วยตัวเองอยู่แล้ว(ใครดูบอลมา เจอระบบ double bracket แพ้แล้วไม่คัดออก ก็ต้องงงสักพัก) จำเป็อย่างยิ่งที่จะต้องทำให้ไม่ซับซ้อนจนยากไป
● Konami ยังไม่ตาย
ไม่น่าเชื่อว่าบทความนี้เดินทางมาหลายสิบบรรทัดโดยไม่ได้พูดถึง PES/Winning Eleven ผลงานเอกจาก Konami เลย ส่วนหนึ่งก็มาจากเหตุการณ์ไม่น่าเชื่อที่อดีตซีรีส์เกมฟุตบอลที่ยึดครองโลกอยู่หลายปีต้องจบลงแบบเจ็บปวด – เล่าอย่างรวบรัดคือ ในปี 2020 ที่เป็นปีฉลองครบรอบ 25 ปีของซีรีส์ Konami ประกาศสร้าง PES ‘ยุคใหม่’ ที่จะใช้ Unreal Engine เป็นฐาน และพัฒนาจากเดิมอย่างก้าวกระโดด โดยขอปรับเกมภาค 2021 เป็นการอัพเดตข้อมูลและขัดเกลาจากภาค 2020 เล็กน้อยเพื่อทุ่มกำลังให้เกมใหม่เอี่ยม แต่กลายเป็นว่าระหว่างการพัฒนา พวกเขาเปลี่ยนใจแขวนภาค ‘ยุคใหม่’ เอาไว้แล้วไปแปลงเกม PES Mobile ที่พวกเขามีฐานผู้เล่นใหญ่มากมาเป็นเกม multi-platform แทน โดยใช้ชื่อว่า eFootball และด้วยเวลาที่กระชั้นชิดเกินไป ตัวเกมออกมาในสภาพไม่พร้อมอย่างยิ่ง กลายเป็นเกมฟุตบอลที่ได้รับการรีวิวในแง่ลบถล่มทลายที่สุดตลอดกาล และ Konami ต้องก้มหน้าก้มตาแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ไปจนกว่าตัวเกมจะเข้าที่เข้าทาง
Konami อาจจะดูเสียฟอร์มอย่างหนัก แต่ต้องไม่ลืมว่าในแพลตฟอร์มมือถือ PES Mobile นั้นยึดครองความนิยมมาอย่างยาวนาน ในฐานะเกมฟุตบอลที่ดีที่สุดบนแพลตฟอร์มนี้ FUT ทำเงินมหาศาลให้ FIFA อย่างไร MyClub ก็ทำได้เหมือนกันใน PES Mobile ถ้า FIFAe จะมีการแข่งขันเกมบนแพลตฟอร์มมือถือ จะอย่างไรก็หนีไม่พ้นเกมนี้(ที่เปลี่ยนชื่อเป็น eFootball) กติกาที่เคยใช้ FUT Mode ในการแข่งขันก็ปรับมาใช้กับ MyClub ได้ทันที ยิ่งถ้า Konami สามารถแก้ไข eFootball บนแพลตฟอร์มอื่น ๆ ให้กลับมาเป็นผู้เป็นคน และสามารถดวลกับชาว Mobile แบบข้ามแพลตฟอร์มได้อย่างที่วางโรดแมพไว้ ก็ยิ่งไม่มีเหตุผลที่ FIFAe จะปฏิเสธ eFootball
อีกความเป็นไปได้ก็คือ Konami อาจกลับไปใช้ระบบการพัฒนาเกมฟุตบอลแบบสองเกมคู่ขนาน อย่างที่เคยทำมาในช่วงปลายยุค 90 ที่สตูดิโอโตเกียวรับผิดชอบซีรีส์ Winning Eleven ส่วนสตูดิโอโอซาก้า ดูแล International Superstar Soccer โดยคราวนี้พวกเขาอาจแยกสายพัฒนา PES ‘ยุคใหม่’ สำหรับเครื่อง next gen ที่ถูกแขวนไว้ไปให้สุดทาง ส่วน eFootball ก็วางสถานะให้คล้ายกับ FIFA Online ของ EA คือเป็นเกมเล่นฟรี เน้นประสบการณ์บนอุปกรณ์มือถือเป็นหลัก รอจนกว่าสองเกมจะพร้อมมารวมตัวกันอืกครั้งในอนาคต PES ก็จะสามารถแข่งขันในแพลตฟอร์มคอนโซล, พีซี กับเกมจาก EA ได้เหมือนเดิม และถ้าฐานแฟนเดิมของพวกเขากลับมา FIFAe ก็มองข้ามพวกเขาไม่ได้เช่นกัน
● ผู้เล่นใหม่
สิ่งที่น่าสนใจอย่างหนึ่งในปี 2021 คือมีเกมฟุตบอลใหม่ จากผู้ผลิตใหม่ ออกมาเปิดตัวท้าทายเจ้าที่เก่ากันอย่างคึกคัก ตั้งแต่ UFL เกมฟุตบอลเล่นฟรีที่มากับแนวคิด fair to play ไม่ต้องเติมแพงก็แรงได้ จาก Strikerz Inc ค่ายเกมหน้าใหม่จากการร่วมทุนของ Vizor Interactive จากเบลารุส และ Playix จากรัสเซีย นอกจากนี้ยังมี Goals ที่นิยามตัวเองว่าเป็นเกมฟุตบอลระดับ AAA แนว ‘play and earn’ สร้างโอกาสให้ผู้เล่นมีรายได้จากการเล่น ลักษณะเดียวกับเกมผนวกคริปโตที่เป็นกระแสอยู่ มีการนำเทคโนโลยี NFT มาใช้ ฯลฯ ทั้งสองเกมยังไม่มีตัวอย่างเป็นเรื่องเป็นราว UFC นั้นเคยปล่อย CG Movie หน้าตาดูดีมาตัวหนึ่ง แต่นั่นก็ยังไม่ใช่ gameplay จริง ๆ ของเกมอยู่ดี
แต่อย่าลืมว่าสถานการณ์อาจเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็ว เพราะตอนนี้บริษัทเกมยักษ์ใหญ่เกือบทุกแห่งในโลกยังไม่มีเกมฟุตบอลเป็นของตัวเอง และการเปิดหน้าบ้านรับแขกของ FIFA นั้นคือโอกาสสำคัญในรอบทศวรรษที่พวกเขาจะเข้ามาในตลาดได้ ลองนึกภาพว่า Tencent เข้ามาซื้อ UFL แล้วอัดเงินอัดคน จนพร้อมเปิดให้เล่นช่วงฟุตบอลโลกพอดี, Activision Blizzard บุกไปชิงตัวทีมงานสร้าง PES ‘ยุคใหม่’ จาก Konami ออกมาสร้างเกมฟุตบอลใหม่หมด หรือจะเป็น Sony ที่ออกทุนให้ทีมมาตั้งสตูดิโอของตัวเอง(แบบที่เคยทำให้กับ ฮิเดโอะ โคจิมา อดีตลูกจ้าง Konami อีกคน) และปลุกผีเกมซีรีส์ This is Football ที่ตายไปตั้งแต่ยุค PlayStation 2 กลับมาอีกที, ‘คนเล่นคริปโต’ อย่าง อีลอน มัสก์ เกิดอยากโดดลงมาสนับสนุน Goals จนกลายเป็นเกมยอดนิยมเกมใหม่ ฯลฯ
เอาเป็นว่า สนุกกว่ารอดู FIFA กับ PES ภาคใหม่ทุกปีอย่างที่ผ่านมาหลายเท่าแน่นอน
ข้อมูล
https://www.fifa.gg/
https://careers.goals.co/
https://joinufl.com/
https://www.fifa.com/news/fifa-set-to-widen-gaming-and-esports-portfolio
https://www.nytimes.com/2021/10/13/sports/soccer/ea-sports-fifa.html
https://ir.ea.com/press-releases/press-release-details/2021/Electronic-Arts-Announces-Record-breaking-FIFA-22-Launch-and-Provides-Comments-on-the-Future-of-Football/default.aspx
https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/trademarks/018571137
https://trademarks.ipo.gov.uk/ipo-tmcase/page/Results/1/UK00003705955
https://twitter.com/we_konami/status/1443901092685697032?
เกมเมอร์มือใหม่ 